انجمن بین المللی حسابرسان داخلی، حسابرسی عملیاتی را فرآیند سیستماتیک ارزیابی اثربخشی، کارایی و صرفه اقتصادی عملیات سازمان را که تحت کنترل مدیریت است، تعریف نموده است. همچنین گزارش ارزیابی ها باید به اشخاص مناسب و مرتبط ارائه شده و پیشنهادهای بهبود نیز به همراه گزارش ارزیابی مطرح گردد. براین اساس مهمترین اهداف حسابرسی عملیاتی عبارتند از:
- ارزیابی کارایی و اثربخشی یک واحد سازمانی، فعالیت یا عملیات در راستای تحقق اهداف سازمان
- شناسایی کاستی های موجود در عملیات سازمان به منظور تحقق اهداف
- ارائه پیشنهادهایی برای بهبود عملیات
عمده حسابرسان در برنامه ریزی فعالیت های خود به ابعاد مالی و رعایتی توجه بیشتری دارند و در بسیاری از سازمان ها حسابرسی عملیاتی مغفول مانده است در حالی که براساس تعاریف انجمن بین المللی حسابرسان داخلی دو مورد از اهداف سازمان یعنی اهداف استراتژیک و اهداف عملیاتی به صورت مستقیم با حسابرسی عملیاتی در ارتباط بوده و حسابرسان داخلی باید در برنامه ریزی های حسابرسی خود، ارزیابی کارایی و اثربخشی و صرفه اقتصادی عملیات سازمان را مورد توجه قرار دهند.
بسیاری از تکنیک های مورد استفاده در حسابرسی مالی و رعایتی در حسابرسی عملیاتی نیز کاربرد دارد. به عنوان مثال رویکرد حسابرسی مبتنی بر ریسک در حوزه حسابرسی عملیاتی نیز قابل استفاده است چرا که با توجه به تنوع و گستردگی عملیات سازمان انتخاب عملیات با اولویت بالاتر جهت رسیدگی در حسابرسی عملیاتی ضرورت می یابد. از این رو ضروری است تا ریسک هایی که سازمان را در تحقق اهداف استراتژیک و عملیاتی تهدید می نمایند، شناسایی و ارزیابی شده و براین اساس حوزه های با اولویت بالاتر تعیین گردند.
حسابرسی عملیاتی به صورت مستقیم با علم مدیریت عملیات (Operation Management) در ارتباط است. علم مدیریت عملیات مجموعه ای از مفاهیم و تکنیک ها در حوزه مدیریت عملیات یک سازمان را در بر می گیرد. کارسنجی، زمان سنجی، برنامه ریزی تولید، کنترل موجودی، کنترل کیفیت، مدیریت نگهداری و تعمیرات، مدیریت ایمنی، مدیریت خدمات، حمل و نقل و لجستیک را در بر می گیرد.
براین اساس در حوزه حسابرسی عملیاتی، حسابرسان داخلی ضروری است مجموعه ای از مفاهیم و تکنیک ها را به خوبی فرا گیرند تا بتوانند کارایی و اثربخشی و همچنین صرفه اقتصادی عملیات را در سازمان مورد ارزیابی قرار دهند. علاوه بر ارزیابی عملیات و از آن مهمتر، ارائه پیشنهادی بهبود مستمر است. در این راستا مهمترین موضوعاتی که در حسابرسی عملیاتی می تواند مورد بهره برداری حسابرسان قرار گیرد عبارتند از:
- مدیریت کیفیت جامع
- مدیریت فرآیندهای کسب و کار
- مدیریت عملکرد