انجمن بین المللی حسابرسان داخلی برنامه تضمین کیفیت و بهبود حسابرسی داخلی را با هدف ارائه اطمینان به ذینفعان مختلف سازمان در حوزه حسابرسی داخلی با اهداف زیر ارائه نموده است:
- واحد حسابرسی داخلی وظایف خود را در انطباق با منشور تعریف شده انجام می شود. منشور نیز با استانداردهای انجمن بین المللی حسابرسان داخلی، تعریف حسابرسی داخلی و آیین اخلاق حرفه ای ارائه شده توسط این انجمن در انطباق است.
- حسابرسی داخلی به شیوه ای کارا و اثربخش عمل می کند.
- حسابرسی داخلی به عنوان یک فعالیت دارای ارزش افزوده برای مخاطبان مورد درک قرار گرفته است
براین اساس برنامه تضمین کیفیت و بهبود حسابرسی داخلی تمامی ابعاد استاندارد فعالیت های حسابرسی داخلی (استاندارد 1300) را پوشش می دهد. براساس استاندارد مذکور ابعادی که در این برنامه مورد تاکید قرار می گیرد عبارتند از:
- پایش فعالیت های حسابرسی داخلی با هدف اطمینان بخشی در خصوص کارایی و اثربخشی آن
- حصول اطمینان از انطباق با استانداردها، تعریف و اصول آیین اخلاق حرفه ای ارائه شده توسط انجمن بین المللی حسابرسان داخلی
- کمک به واحد حسابرسی داخلی برای ایجاد ارزش و بهبود عملیات سازمان (1300)
- مشتمل بر ارزیابی های دوره ای و مستمر(1311)
- مشتمل بر ارزیابی های بیرونی حداکثر هر 5 سال یک بار، نتایج این ارزیابی باید در اختیار کمیته حسابرسی و هیات مدیره قرار گیرد (1312 و 1320).
مدیر ارشد حسابرسی مسئولیت تدوین و اجرای برنامه تضمین کیفیت و بهبود حسابرسی داخلی را بر عهده دارد. این برنامه باید تمامی فعالیت های حسابرسی داخلی از جمله مشاوره را در بر گیرد.
ارزیابی های درونی
ارزیابی مستمر مشتمل بر مرورهای مستمر و مرورهای دوره ای می شود:
مرورهای مستمر
مرورهای مستمر از طریق اقدامات زیر صورت می پذیرد:
- نظارت بر اجرای وظایف حسابرسی
- مرور مستمر و مستند پرونده های حسابرسی تهیه شده توسط کارکنان حسابرسی داخلی
- بررسی انطباق فعالیت های انجام شده با سیاست ها و رویه های حسابرسی داخلی واحد حسابرسی داخلی سازمان
- دریافت بازخورد از مخاطبان و ذینفعان (واحدهای رسیدگی شونده) به ازای هر پرونده حسابرسی
- ارزیابی شاخص های عملکردی حسابرسی داخلی در حوزه کارایی و اثربخشی
- بررسی و تایید تمامی گزارش ها و پیشنهادهای نهایی توسط مدیر ارشد حسابرسی داخلی
مرورهای دوره ای
هدف از مرورهای دوره ای انطباق با منشور، استانداردها، تعاریف و آیین اخلاق حرفه ای است. همچنین طی مرورهای دوره ای کارایی و اثربخشی حسابرسی داخلی ارزیابی می شود. مرورهای دوره ای طی اقدامات زیر انجام می شوند:
- مطالعه نظرات و دیدگاه های مخاطبان و ذینفعان هر سال دو بار
- ارزیابی ریسک سالانه با هدف تهیه برنامه سالانه حسابرسی داخلی
- مرور سالانه پرونده های حسابرسی با هدف ارزیابی انطباق آنها با سیاست ها و استانداردهای حسابرسی داخلی
- مرور شاخص های عملکردی حسابرسی داخلی و مقایسه آنها با الگوها و تجربیات برتر و همچنین مقایسه با سیاست ها و رویه های حسابرسی داخلی
- گزارش دهی دوره ای در خصوص فعالیت ها و عملکرد حسابرسی داخلی به مدیریت ارشد و کمیته حسابرسی
ارزیابی های بیرونی
ارزیابی های بیرونی واحد حسابرسی داخلی نیز با هدف بررسی انطباق حسابرسی داخلی در سازمان با استانداردها، تعریف و اصول آیین اخلاق حرفه ای انجمن بین المللی حسابرسان داخلی و ارائه پیشنهادهایی برای بهبود صورت می گیرد.
ارزیابی های بیرونی هر 5 سال یک بار انجام می شوند.
محدوده ارزیابی های بیرونی گستره وسیعی مشتمل بر محورهای کلیدی زیر خواهد بود:
- تطابق با استانداردها، تعریف و آیین اخلاق حرفه ای، سند منشور حسابرسی داخلی، سیاستهای حسابرسی داخلی، رویه ها، دستورالعمل ها و قوانین و الزامات لازم الاجرا
- انتظارات از حسابرسی داخلی از دیدگاه هیات مدیره، مدیران ارشد و مدیران عملیاتی
- یکپارچگی سازی فعالیت های حسابرسی داخلی با نظام راهبری سازمانی و ارتباطات بین حسابرسی داخلی و ارکان این نظام
- تکنیک ها و ابزارهای مورد استفاده توسط حسابرسی داخلی
- ترکیب دانش، تجارب و مهارتهای کارکنان حسابرسی داخلی
- نقش حسابرسی داخلی در ایجاد ارزش برای سازمان و بهبود عملیات آن
در زمان عقد قرارداد با یک مشاور بیرونی برای انجام ارزیابی های بیرونی باید قابلیتها و توانمندیهای مشاور براساس رهنمودهای 1-1321 انجمن بین المللی حسابرسان داخلی مورد توجه قرار گیرد.
گزارشگری در خصوص برنامه کیفیت
ارزیابی های درونی: نتایج ارزیابی های درونی باید به کمیته حسابرسی و مدیریت ارشد حداقل هر سال یک بار باید گزارش شود.
ارزیابی های بیرونی: نتایج ارزیابی های بیرونی در اختیار مدیریت ارشد و کمیته حسابرسی قرار می گیرد. گزارش ارزیابی بیرونی با نکات کلیدی و پیشنهادهایی برای بهبود و رفع نقاط ضعف موجود همراه خواهد شد.
پیگیری: مدیر ارشد حسابرسی مجموعه ای از اقدامات مناسب را برای پیگیری اجرای توصیههای ارائه شده در گزارشهای ارزیابی طی یک بازه زمانی مشخص را اجرا می نماید.
اجزای برنامه تضمین و بهبود کیفیت حسابرسی داخلی
محدوده یک برنامه تضمین و بهبود کیفیت حسابرسی داخلی می تواند مشتمل بر موارد کلیدی زیر باشد:
- نظارت بر پیاده سازی و اجرای سیاست ها، رویه ها و به روزرسانی سیاست ها و رویه های مذکور در مواجهه با تغییرات درونی و بیرونی
- کمک به مدیر ارشد حسابرسی و مدیران حسابرسی در برنامه ریزی و بودجه ریزی فعالیت های حسابرسی داخلی در سازمان
- نگهداری و به روزرسانی فضای ریسک سازمان (Risk Universe) مشتمل بر گردآوری اطلاعات در خصوص روندهای جدید تاثیرگذار بر فضای ریسک سازمان
- نظارت بر تفکیک وظایف حسابرسان داخلی و حسابرسان مستقل سازمان و ارتباطات شفاف و همکاری های این دو گروه
- مشاوره و کمک به مدیر ارشد حسابرسی در شناسایی و بکارگیری تکنیک ها و ابزارهای حسابرسی
- نظارت بر آموزش و توسعه نیروی انسانی
- بررسی شاخص های عملکردی حسابرسی داخلی و ارزیابی نظرات مشتریان و ذینفعان حسابرسی داخلی در خصوص عملکرد این مدیریت
- نظارت بر فعالیت های بهبود و تضمین کیفیت
- نظارت بر گردآوری اطلاعات و تهیه و ارائه گزارش های دوره ای حسابرسی داخلی برای کمیته حسابرسی و مدیریت ارشد
- مشاوره و نظارت در خصوص ثبت و پیگیری اقدامات و توصیه های اصلاحی دریافت شده از ارزیابی های درونی و بیرونی، همچنین نتایج ارزیابی های حسابرسان مستقل
- مشاوره و یاری به مدیریت ارشد حسابرسی، مدیران و کارشناسان حسابرسی در خصوص روندها و تغییرات جدید، نتایج تحقیقات در حوزه حسابرسی داخلی و تجربیات و تکنیک های به روز حسابرسی